W związku z wzmożonymi przypadkami ugryzień przez kleszcze, ostrzegamy przed tymi zewnętrznymi pasożytami. Ich żywicielami mogą być: psy, koty, inne ssaki, ptaki, gady, płazy oraz człowiek.

W cyklu rozwojowym wyróżnia się larwę i różną liczbę nimf. Ponadto, w przypadku każdego aktywnego stadium rozwojowego występuje faza pasożytnicza (kleszcz żeruje na żywicielu i pobiera pokarm, gł. krew) oraz faza niepasożytnicza (kleszcz żyje w wolnej przyrodzie). Wiele czynników środowiska wpływa na bytowanie w/w stawonogów, jednak najważniejsze z nich to temperatura i wilgotność powietrza. Dodatkowo kleszcze potrafią przechodzić w stan życia utajonego, czyli w diapauzę, którą regulują bodźce fotoperiodyczne. Jej powstanie wyprzedza pojawienie się niekorzystnych warunków, które uniemożliwiają normalny przebieg czynności życiowych tych zwierząt.

Kleszcze żyją we wszystkich typach środowisk lądowych. Można natknąć się na nie w siedliskach silnie wilgotnych, ale także na stepach, półpustyniach i pustyniach. Wyróżnia się dwie grupy rytmów ekologicznych kleszczy, mianowicie rytmy sezonowe(związane z rytmami zmian środowiska w ciągu roku) oraz rytmy dobowe(związane z rytmami zmian środowiska podczas doby). Dzięki temu wykazano, że kleszcze są aktywne od wczesnej wiosny do późnej jesieni oraz gł. w godzinach rannych(8-9), wieczornych(18-19) i nocnych(22-23).

Ze względu na siedlisko, w którym następuje zdobywanie żywiciela podzielono pasożyty na: kleszcze gniazdowo- norowe, pozagniazdowce, pozagniazdowo- norowe i pozagniazgowo- stacjonarne.

Na świecie występuje ok. 880 gatunków kleszczy, w Europie ok.70, natomiast w Polsce 19 gatunków.
Jest to grupa stawonogów, niezwykle ważna dla człowieka, gdyż przenosi wiele patogenów (m.in. wirusy, bakterie, pierwotniaki, robaki), które osadzają się u tych roztoczy w różnych częściach ciała i na ogół nie powodują zmian w ich organizmie. Kleszcze są wektorami wielu groźnych chorób transmisyjnych.

Jak wygląda kleszcz?
Kleszcze mają długość od jednego do kilku milimetrów. Dorosła samica kleszcza osiąga 3-4mm długości, a dorosły samiec około 2,5mm. Znacznie, nawet 120-krotnie, powiększają się po ‘napompowaniu’ krwią. Do ssania krwi i płynów tkankowych służy im ryjkowaty narząd gębowy, na którym umieszczone są liczne ząbki, za pomocą których kleszcz jest w stanie utrzymać się w skórze żywiciela. Ciało kleszcza pokrywają włoski, naroślą i pierścienie i to właśnie one rozciągają się po wyssaniu krwi. Wypełniony krwią kleszcz przybiera barwę jasnoszarą.

Kleszcze występują w trzech stadiach rozwojowych – stadium larwy, stadium nimfy i stadium imago. Na każdym z tych etapów rozwoju kleszcz musi przynajmniej raz wyssać krew kręgowca aby moc przejść do kolejnego etapu.

Wyciąganie kleszcza
Istnieje wiele metod wyciągania kleszcza, jednak mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że niektóre z nich mogą być dla organizmu równie niebezpieczne, jak sama obecność kleszcza w ciele i ukąszenie przez niego.

Jedną z takich metod jest smarowanie miejsca, w którym tkwi kleszcz olejem, masłem, spirytusem czy też klejem. Jest to ryzykowne, ponieważ zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że pasożyt wydali do rany wymiociny lub ślinę. Nieskuteczne jest także używanie do wyciągania kleszcza szczypiec, gdyż ich grube końcówki miażdżą tułów pajęczaka i wstrzykują do rany groźne bakterie.

Jeśli widzimy przyczepionego do skóry kleszcza, należy go niezwłocznie usunąć, na przykład używając do tego pęsety. Chwytamy kleszcza przy samej skórze i delikatnie go wyciągamy lub wykręcamy. Trzeba uważać, by głowa pajęczaka nie pozostała w skórze. Przydatna do wyciągania bywa nic dentystyczna, z której można zrobić pętlę wokół kleszcza i zaciskając ją usunąć pasożyta.

W aptekach pojawiły się specjalne preparaty do wyciągania kleszczy. Działają one na zasadzie ssawki. Wytwarzane jest podciśnienie, dzięki któremu łatwo można wydobyć kleszcza.

Bez względu na metodę po wyciągnięciu kleszcza należy zdezynfekować miejsce ugryzienia i umyć ręce. Zdarzyć się jednak może, że kleszcz tkwi zbyt głęboko, byśmy mogli usunąć go samodzielnie. Wówczas niezbędna będzie interwencja lekarza.

Jak usuwać kleszcza?

Jedyną skuteczną metodą usuwania kleszcza jest usuwanie mechaniczne. Do tego celu wykorzystać można małe, wąskie szczypczyki, przy pomocy których chwytamy pasożyta jak najbliżej skóry, a następnie wyciągamy lub wykręcamy. Często zdarza się, że nieumiejętne usuwanie kleszcza domowymi sposobami powoduje oderwanie głowy kleszcza od tułowia i konieczna jest wówczas wizyta u lekarza. Nie wolno samodzielnie nacinać miejsca, w którym siedzi pasożyt.

Nieskuteczne są takie metody usunięcia kleszcza, jak przypalanie, smarowanie tłustymi substancjami, lakierem do paznokci, alkoholem czy też benzyną. Co prawda cel osiągniemy, gdyż kleszcz zostanie zabity i odpadnie, ale zanim do tego dojdzie, pasożyt wydali w skórze materiał zakaźny w postaci śliny lub wymiocin.

Jak unikać kleszczy?

Kleszcze przenoszą wiele chorób zakaźnych, których możemy unikać zabezpieczając się przed ukąszeniem przez kleszcza. Minimalizowanie prawdopodobieństwa ukąszenia przez kleszcza jest zdecydowanie najlepszym sposobem na maksymalne wyeliminowanie ryzyka zachorowania na boreliozę czy też kleszczowe zapalenie mózgu.

Po pierwsze, wybierając się do lasu, nad rzekę, na łąkę, czy też w jakiekolwiek miejsce, w którym prawdopodobnie występują kleszcze, powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na swój strój. Wybierajmy jasne kolory, gdyż na jasnej odzieży widoczne będą kleszcze wędrujące po nas w poszukiwaniu miejsca, by się wkłuć. Zdecydowanie należy wybierać ubrania, które maksymalnie zasłonią ciało. Obowiązkowe są zatem długie spodnie i góra ubrania z długim rękawem. Dobrze jest, gdy nogawki spodni i mankiety rękawów przylegają ściśle do ciała. Jeśli tak nie jest, zabezpieczmy je paskiem lub zwykłym plastrem. Starajmy się chronić głowę, nie ocierać się o gałęzie drzew i krzewów. Nie wchodźmy bez potrzeby w zarośla. Kryte buty zabezpieczą stopy.